Dostosowanie strony internetowej do WCAG 2.1 to dla instytucji publicznych obowiązek, a dla innych właścicieli witryn szansa na dotarcie do szerszego grona odbiorców. Wdrożenie specyficznych wytycznych na stronie pomaga eliminować bariery, które mogą utrudniać korzystanie z zasobów internetowych osobom z niepełnosprawnościami, a także osobom starszym. Wytyczne te odnoszą się do użytkowników z problemami wzrokowymi, słuchowymi, trudnościami w mówieniu, uczeniu się, ograniczeniami poznawczymi, ruchowymi, lingwistycznymi i neurologicznymi. Dostosowanie witryny do WCAG 2.1 sprawia, że staje się ona bardziej dostępna, co przekłada się na lepsze doświadczenie użytkowników, wyższe zaangażowanie oraz lepszą widoczność w wynikach wyszukiwania.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym jest dostępność cyfrowa i jakie korzyści przynosi nie tylko osobom z niepełnosprawnościami, przeczytaj nasz artykuł: „Dostępność cyfrowa strony internetowej dla osób z niepełnosprawnościami“.
W tym artykule omówimy, jak dostosować stronę internetową do wymagań WCAG 2.1, wskazując kluczowe elementy, na które warto zwrócić uwagę oraz jak skutecznie przeprowadzić audyt dostępności.
Przepisy dotyczące WCAG 2.1 w Polsce
WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines) to zbiór międzynarodowych wytycznych opracowanych przez W3C (World Wide Web Consortium), mających na celu ułatwienie tworzenia stron internetowych dostępnych dla wszystkich użytkowników, w tym osób z różnymi niepełnosprawnościami. WCAG 2.1 wprowadza konkretne zasady i techniczne wymagania, które pomagają projektantom i deweloperom dostosować strony internetowe tak, aby były one dostępne zarówno dla osób z problemami wzroku, słuchu, motoryki, jak i z zaburzeniami poznawczymi.
Obecnie w Polsce obowiązuje WCAG 2.1, czyli zaktualizowana wersja zasad dostępności, wynikająca z Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Ten przepis prawa zobowiązuje podmioty publiczne do zapewnienia dostępności cyfrowej oraz do publikacji deklaracji dostępności. Ponadto, określa zasady monitorowania zgodności z wymogami dostępności cyfrowej oraz procedury postępowania w przypadku stwierdzenia jej braku. W przypadku braku zapewnienia dostępności przez dany podmiot publiczny ustawa umożliwia nałożenie kar pieniężnych.
Główne zasady WCAG 2.1 opierają się na czterech filarach:
- Postrzegalność – informacje muszą być przedstawiane w sposób dostępny dla wszystkich zmysłów użytkownika (np. poprzez dodanie tekstów alternatywnych do obrazów).
- Funkcjonalność – wszystkie interaktywne elementy, jak formularze czy linki, muszą być dostępne za pomocą różnych technologii wspomagających (np. nawigacja klawiaturą).
- Zrozumiałość – treści muszą być proste do zrozumienia, a nawigacja intuicyjna.
- Solidność – strona musi być kompatybilna z obecnymi i przyszłymi technologiami, w tym z czytnikami ekranowymi.
Kto musi wdrożyć WCAG 2.1 na stronie?
Obowiązek wdrożenia WCAG 2.1 dotyczy instytucji publicznych, które na mocy ustawy o dostępności cyfrowej muszą zapewnić pełną dostępność swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych. Firmy prywatne, mimo braku obowiązku prawnego, coraz częściej wdrażają standardy WCAG 2.1, aby zwiększyć dostępność swoich usług i budować pozytywny wizerunek. Więcej na ten temat za chwilę.
Obowiązek wdrożenia WCAG 2.1 dotyczy przede wszystkim:
- Urzędów administracji rządowej i samorządowej,
- Placówek oświatowych i uczelni,
- Instytucji kultury, jednostek finansów publicznych,
- Innych podmiotów publicznych.
Podmioty te muszą także publikować deklaracje dostępności, w których informują o zgodności swoich stron i aplikacji z wytycznymi WCAG 2.1 oraz o dostępnych formach komunikacji dla osób z niepełnosprawnościami. W przypadku nieprzestrzegania przepisów możliwe są kary finansowe nałożone na instytucje publiczne.
Poziomy dostępności WCAG 2.1
Wytyczne WCAG 2.1 definiują trzy poziomy dostępności:
- Poziom A wyznacza podstawowe wymagania dostępności, które minimalizują wykluczenie jakiejkolwiek grupy użytkowników.
- Poziom AA zawiera bardziej zaawansowane kryteria, które sprawiają, że strona staje się bardziej przyjazna dla osób o specjalnych potrzebach.
- Poziom AAA zapewnia pełną dostępność, gwarantując komfortowe korzystanie z treści wszystkim użytkownikom.
Przykładem dostępności na tych poziomach jest dostosowanie treści wizualnych i tekstowych. Na poziomie A może to oznaczać zapewnienie tekstu alternatywnego dla obrazów. Poziom AA wprowadza bardziej szczegółowe opisy oraz napisy do filmów. Na poziomie AAA może być wymagane zastosowanie tłumaczenia materiałów wideo na język migowy, co znacznie rozszerza dostępność dla osób niesłyszących.
Korzyści z wdrożenia WCAG 2.1 na stronie internetowej
Wdrożenie standardów WCAG 2.1 na stronie internetowej niesie ze sobą wiele korzyści, zarówno dla użytkowników, jak i dla właścicieli stron. Oto najważniejsze z nich:
- Zwiększenie dostępności dla wszystkich użytkowników – WCAG 2.1 zapewnia dostępność strony dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, takimi jak problemy ze wzrokiem, słuchem, motoryką czy trudnościami poznawczymi. Dzięki temu strona staje się bardziej przyjazna i użyteczna dla szerszej grupy odbiorców.
- Poprawa wizerunku firmy – Przestrzeganie zasad WCAG 2.1 świadczy o odpowiedzialnym podejściu firmy do społecznej odpowiedzialności biznesu. Wdrażając te standardy, firma buduje swój wizerunek jako nowoczesna, otwarta i dbająca o potrzeby wszystkich klientów.
- Lepsze wyniki SEO – Strony spełniające wymagania WCAG 2.1 często są lepiej oceniane przez wyszukiwarki internetowe. Zwiększona dostępność treści, lepsza struktura i czytelność przekładają się na wyższą pozycję w wynikach wyszukiwania, co może przyczynić się do zwiększenia ruchu na stronie.
- Zwiększenie zasięgu i potencjalnej liczby klientów – Dzięki zapewnieniu dostępności, firma otwiera się na osoby z niepełnosprawnościami, które stanowią znaczącą część populacji. To może przyczynić się do zwiększenia liczby potencjalnych klientów, co pozytywnie wpływa na rozwój biznesu.
- Dostosowanie do wymogów prawnych – Choć obowiązek wdrożenia WCAG 2.1 dotyczy głównie podmiotów publicznych, wprowadzenie tych standardów może przygotować firmę na przyszłe regulacje prawne dotyczące dostępności cyfrowej. Dzięki temu firma unika potencjalnych problemów prawnych i kar.
- Lepsze doświadczenie użytkownika – Wdrożenie WCAG 2.1 pozytywnie wpływa na nawigację, czytelność i funkcjonalność strony, co przekłada się na lepsze doświadczenie odwiedzających. W efekcie spędzają oni więcej czasu na stronie, chętniej powracają oraz dokonują konwersji, takich jak zakupy czy zapisy do newslettera.
Dzięki wdrożeniu WCAG 2.1 strona internetowa staje się bardziej uniwersalna i przyjazna dla wszystkich użytkowników, co przynosi wymierne korzyści biznesowe i wizerunkowe.
Audyt dostępności strony zgodnej z WCAG 2.1
Audyt dostępności strony zgodnej z WCAG 2.1 można przeprowadzić samodzielnie lub zlecić specjalistom. Obie opcje są efektywne, w zależności od skomplikowania strony oraz zasobów, jakimi dysponujesz. Istnieją darmowe narzędzia, takie jak WAVE czy Lighthouse, które mogą pomóc w szybkiej ocenie krytycznych elementów. Oto obszary, które trzeba skontrolować podczas audytu:
- Sprawdzenie kontrastu kolorów
Pierwszym krokiem jest ocena kontrastu między tekstem a tłem. Narzędzie takie jak WAVE pomaga szybko ocenić, czy kontrast spełnia standardy WCAG. Po wprowadzeniu adresu URL strony, narzędzie generuje szczegółowy raport, który dostarcza dokładne informacje na temat poziomu kontrastu (np. 2,3:1) i wskazuje, gdzie standard WCAG (4,5:1) nie jest spełniony. Narzędzie sprawdza zarówno kontrast tekstu na tle, jak i elementów graficznych. To ważne, ponieważ WCAG obejmuje nie tylko tekst, ale także przyciski, ikony i inne elementy interfejsu. Lighthouse, wbudowane w Google Chrome, również wspiera ocenę kontrastu, wskazując problemy i podając sugestie dotyczące ich naprawy. - Testowanie nawigacji klawiaturą
Strona powinna być w pełni dostępna przy użyciu samej klawiatury, bez użycia myszy. Każdy element interaktywny, taki jak przyciski, linki, menu czy formularze, powinien być dostępny za pomocą klawisza “Tab” oraz innych klawiszy nawigacyjnych, takich jak “Enter” czy “Space”. Kolejność przechodzenia między elementami musi być logiczna i zgodna z układem wizualnym strony. Każdy interaktywny element musi mieć wyraźny fokus, czyli widoczne oznaczenie, że aktualnie jest aktywny i można na nim wykonać akcję. Jeśli użytkownik utknie w pewnym miejscu na stronie, nie mogąc kontynuować nawigacji, strona nie spełnia standardów dostępności. - Sprawdzenie tekstów alternatywnych
Tekst alternatywny pełni rolę opisu obrazu, który jest odczytywany użytkownikowi przez czytnik ekranowy. Jeśli obraz nie posiada opisu, osoba niewidoma nie ma możliwości dowiedzenia się, co przedstawia dana grafika. Opisy typu „obraz” czy „zdjęcie” są zbyt ogólnikowe. Przykład: Zamiast „obraz”, lepiej użyć „Kobieta trzymająca filiżankę kawy przy biurku”. W przypadku przycisków lub linków opartych na obrazach tekst alternatywny musi dokładnie opisywać funkcję elementu, jak np. “Przejdź do cennika z kawą”. Narzędzia do analizy zgodności z WCAG wskazują wszystkie obrazy, które nie mają przypisanego żadnego opisu. Analizują również, czy tekst alternatywny jest adekwatny do zawartości obrazu. - Ocena formularzy
Formularze na stronie powinny być przejrzyste i łatwe w obsłudze. Ważne jest, aby etykiety pól formularzy były dobrze oznaczone i dostępne dla czytników ekranowych. Komunikaty o błędach powinny być zrozumiałe i precyzyjne, umożliwiając użytkownikom szybkie i łatwe poprawienie ewentualnych błędów. - Testowanie multimediów
Upewnij się, że wszystkie materiały wideo są wyposażone w napisy, a pliki audio posiadają transkrypcje. To kluczowy wymóg, który zapewnia dostęp do treści osobom niesłyszącym lub niedosłyszącym. Napisy powinny być dostępne dla każdego materiału wideo, w tym także filmów promocyjnych, aby każdy użytkownik mógł w pełni zrozumieć przekaz. - Odpowiednia struktura
Struktura strony również odgrywa istotną rolę w zapewnieniu dostępności. Logiczny układ nagłówków, takich jak H1, H2, H3, ułatwia orientację i nawigację, zwłaszcza dla osób korzystających z technologii wspomagających. Ważne jest, aby elementy, takie jak przyciski, formularze czy listy, były właściwie oznaczone, co ułatwia ich zrozumienie i obsługę. Co więcej, prosty i zrozumiały język treści sprawia, że informacje na stronie są łatwiejsze do przyswojenia dla osób z niepełnosprawnościami. - Responsywność
W dzisiejszych czasach znaczna część użytkowników korzysta z Internetu właśnie na urządzeniach mobilnych. Dlatego audyt powinien także uwzględniać działanie strony na smartfonach i tabletach. Strona powinna być responsywna i łatwa do obsługi na małych ekranach. Elementy interfejsu, takie jak przyciski i linki, powinny być na tyle duże, aby łatwo można było z nich korzystać dotykiem.
Decydując się na wykonanie samodzielnie audytu, warto skorzystać z dostępnych informacji na stronie Ministerstwa Cyfryzacji, które szczegółowo wskazują narzędzia audytowe oraz określają wytyczne, jakie muszą spełniać strony objęte obowiązkiem wdrożenia WCAG 2.1. Zlecając audyt dostępności specjalistom, można uzyskać szczegółowy raport oraz konkretne zalecenia dotyczące poprawy zgodności z tymi standardami. Jest to szczególnie przydatne w przypadku bardziej złożonych serwisów. Zazwyczaj przeprowadzają wstępny audyt dostępności za darmo, oferując podstawową ocenę zgodności strony z WCAG 2.1. Dzięki temu proces wdrażania zmian jest szybszy i bardziej efektywny, co pomaga lepiej dostosować stronę do potrzeb wszystkich użytkowników.
Czy można dostosować istniejącą stronę dla osób z niepełnosprawnościami?
Można dostosować już stworzoną stronę internetową do potrzeb osób z pewnymi ograniczeniami. Proces ten nazywany jest adaptacją istniejącej witryny do standardów WCAG 2.1. Dostosowanie strony może nie wymagać całkowitej przebudowy, a jedynie wprowadzenia kilku kluczowych zmian. Sumienne przeprowadzenie audytu pozwoli na ocenę obszarów, które należy usprawnić.
Bywa jednak, że nie można adaptować istniejącej strony i łatwiej oraz bardziej efektywnie jest zbudować ją od nowa. Zwłaszcza w przypadku starszych witryn, które nie były tworzone z myślą o dostępności cyfrowej. Ich modernizacja może być kosztowna i czasochłonna. Struktura kodu, użyte technologie czy brak wsparcia dla nowoczesnych standardów mogą sprawić, że wprowadzenie wymaganych zmian będzie skomplikowane.
Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od stanu technicznego strony oraz dostępnych zasobów, takich jak czas i budżet.
Koszt stworzenia strony dostosowanej dla osób z niepełnosprawnościami
Stworzenie strony internetowej dostosowanej do wymogów dostępności cyfrowej, zgodnej z WCAG 2.1, może być droższe niż standardowy projekt. Specjaliści wdrożą odpowiednie rozwiązania i usprawnienia zgodnie z wytycznymi WCAG 2.1. Zapewnienie zgodności z tymi standardami wymaga jednak więcej uwagi na etapie projektowania interfejsu oraz testowania funkcji. To sprawia również, że czas stworzenia strony zgodnej z wytycznymi WCAG 2.1 może się wydłużyć.
Aby spełnić standardy dostępności, niektóre strony mogą wymagać dodatkowych narzędzi, takich jak zaawansowane systemy nawigacji, interaktywne formularze dostosowane do osób z różnymi niepełnosprawnościami czy dostosowania multimedialne (np. napisy do wideo, transkrypcje dźwiękowe). Konieczność stosowania dodatkowych technologii i oprogramowania podnosi koszt projektu.
Trzeba zaznaczyć, że wyższe koszty to inwestycja, która niesie ze sobą szereg korzyści. Strona zgodna z WCAG 2.1 zwiększa zasięg, pozwalając dotrzeć do osób z niepełnosprawnościami oraz użytkowników starszych, co może bezpośrednio wpłynąć na wzrost liczby klientów. Wymienione wcześniej korzyści ze wdrożenia WCAG 2.1 przyczyniają się do długoterminowych zysków.
Podsumowanie
Dostosowanie strony internetowej do standardów WCAG 2.1 to nie tylko obowiązek dla instytucji publicznych, ale także szansa dla właścicieli prywatnych witryn na dotarcie do większego grona odbiorców. Odpowiednia optymalizacja pozwala zwiększyć dostępność dla osób starszych i z niepełnosprawnościami, co może przełożyć się na wzrost liczby użytkowników i klientów. Zgodność z wytycznymi WCAG 2.1 wspiera również lepszą optymalizację SEO oraz budowanie wizerunku firmy odpowiedzialnej społecznie.
W Polsce, według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego, około 93,3% gospodarstw domowych korzysta z Internetu, a regularny dostęp do sieci wśród osób z niepełnosprawnościami staje się coraz bardziej powszechny. Dzięki temu dostosowanie strony do wymogów dostępności może przyczynić się do eliminacji barier, zapewnienia równości i uniknięcia potencjalnych problemów związanych z dyskryminacją, a także ochrony przed karami finansowymi za brak zgodności z przepisami.