Czym jest sztuczna inteligencja?

Sztuczna inteligencja (SI) to zdolności maszyn do czynności, które do tej pory wykonywane były przez człowieka. Od sztucznej inteligencji oczekuje się, że będzie działać na podobieństwo ludzkiej inteligencji, a nawet dużo lepiej i zdecydowanie szybciej oraz efektywniej w każdym z obszarów jej zastosowania. Na przełomie ostatnich lat zaczęto intensyfikować rozwoju sztucznej inteligencji, a w ostatnim czasie bardzo dużo o niej słuchać. Roboty i automatyczne rozwiązania mniej lub bardziej widoczne są w życiu codziennym. Czy oznacza to, że stajemy się bardziej leniwi, oczekujący a może chcemy usprawnić sobie pewne czynności i oszczędzić czas?

Zdecydowanie wszystkie te zależności mają wpływ na pojawienie się coraz to lepszego stosowania rozwiązań sztucznej inteligencji na każdej płaszczyźnie. Skoro możemy coś zrobić szybciej, łatwiej i skuteczniej to dlaczego by nie wykorzystać tak mocno rozwijającego się systemu SI.

Jak działa sztuczna inteligencja?

AI (ang. Artificial Intelligence) odnosi się do symulacji ludzkiej inteligencji w komputerach, które są zdolne do wykonywania zadań, które normalnie wymagają ludzkiej inteligencji. Istnieje wiele technik i podejść do działania sztucznej inteligencji, ale w większości przypadków opiera się na analizie danych, algorytmach matematycznych oraz uczeniu maszynowym.

Sztuczna inteligencja działa poprzez:

1. Uczenie maszynowe. Jest to technika, która umożliwia komputerom naukę na podstawie danych. Algorytmy uczące maszyny analizują duże zbiory danych, znajdują w nich wzorce i uczą się na ich podstawie. Istnieją różne rodzaje uczenia maszynowego, takie jak uczenie nadzorowane, uczenie nienadzorowane i uczenie ze wzmocnieniem.
2. Sieci neuronowe. To rodzaj algorytmu uczenia maszynowego, który jest często stosowany w zadaniach związanych z przetwarzaniem obrazu, rozpoznawaniem mowy, przetwarzaniem języka naturalnego i innych dziedzinach, gdzie wymagane są skomplikowane wzorce.
3. Przetwarzanie języka naturalnego (NLP). NLP to dziedzina sztucznej inteligencji, która zajmuje się interakcją między komputerami a ludzkim językiem. Systemy NLP są zdolne do rozumienia, interpretowania i generowania ludzkiego języka.
4. Przetwarzanie obrazu. Sztuczna inteligencja jest zdolna do analizy i rozumienia obrazów dzięki technikom jego przetwarzania.
5. Logika rozmyta. W przeciwieństwie do tradycyjnej logiki, która operuje na wartościach prawda/fałsz, logika rozmyta pozwala na operowanie na pojęciach, które mają stopniowalne wartości prawdziwości. Jest używana tam, gdzie zjawiska są zbyt złożone, aby zostać opisane jako prawda lub fałsz.
6. Algorytmy genetyczne. Inspirując się procesem ewolucji biologicznej, algorytmy genetyczne są używane do optymalizacji problemów, które mają wiele możliwych rozwiązań.

Sztuczna inteligencja wymaga dużych ilości danych do nauki i analizy, a także potężnych komputerów do ich przetwarzania. W miarę postępu technologicznego i wzrostu dostępności danych sztuczna inteligencja staje się coraz bardziej zaawansowana i użyteczna w różnych dziedzinach życia.

Przykłady wykorzystania sztucznej inteligencji

Temat SI jest głęboki i przekłada się na bardzo wiele dziedzin i branż. Zadomowił się w naszym życiu codziennym tak, że pewnych obszarów, w jakich sztuczna inteligencja jest wykorzystywana, nawet nie zauważamy. SI wykorzystywana jest, chociażby w rolnictwie do monitorowania upraw, w opiece zdrowotnej do precyzyjnych operacji, w medycynie do opracowywania nowych leków czy personalizowania leczenia. Sztuczna inteligencja rozwija się szybko i ma duży potencjał do transformacji wielu obszarów życia ludzkiego.

Przykładami zastosowania SI są:

1. Asystenci głosowi – Siri Apple’a, Google Assistant i Alexa Amazona, to przykłady funkcji, w których wystarczy zwrócić się do urządzenia i wydać mu polecenie. Może to być wyszukanie informacji, włączenie konkretnego utworu, czy otwarcie edytora tekstu i zapisanie w nim np. listy zakupów.
2. Tłumacze języków – Aplikacje jak np. Google Translate, który nie tylko na podstawie wpisanego tekstu, ale analizy zdjęcia treści czy usłyszanej mowy przetłumaczy nam ją na ponad 100 różnych języków.
3. Centra telefoniczne – Automatyczni asystenci, z którymi rozmawiamy potrafią rozpoznać i zrozumieć problem, z jakim się zwracamy i w naturalny języku udzielić nam wskazówek, jak go rozwiązać.
4. Rekomendacje – Sklepy internetowe czy platformy streamingowe (np. Netflix czy Spotify) oraz serwisy społecznościowe (np. Facebook czy YouTube) używają algorytmów SI do analizy danych dotyczących naszych preferencji i zachowań, po to, aby proponować nam odpowiednie produkty, filmy, muzykę czy treści.
5. Rozpoznawanie mowy – Systemy rozpoznawania mowy, jak np. Google Voice Typing czy systemy w samochodach umożliwiające sterowanie pojazdem głosem, wykorzystują sztuczną inteligencję do precyzyjnego rozpoznawania i przetwarzania mowy ludzkiej.
6. Inteligentne sprzęty – Lodówki wyposażone w SI mają możliwość monitorowania zawartości wewnątrz nich. Mogą tworzyć listy zakupów na podstawie zużywanych produktów, a także pomagać w zarządzaniu datami przydatności do spożycia oraz sugerować przepisy kulinarnie na podstawie dostępnych składników.
7. Autonomiczne samochody – Wykorzystują zaawansowane algorytmy sztucznej inteligencji do rozpoznawania otoczenia, przewidywania ruchu drogowego oraz podejmowania decyzji podczas jazdy.

Jak wyszukiwarka Google korzysta z SI?

W kontekście Internetu sztuczna inteligencja jest powszechnie stosowana m.in. poprzez personalizowanie informacji, rekomendacje produktów oraz optymalizacja interakcji na stronach internetowych. Algorytmy analizują dane takie jak historie przeglądania, kliknięcia czy zakupy online, aby zrozumieć preferencje użytkowników. Na podstawie tych danych, systemy SI są w stanie dostosować treści i sugestie tak, aby lepiej odpowiadały indywidualnym potrzebom. Dzięki temu użytkownicy doświadczają bardziej spersonalizowanego podejścia podczas korzystania z witryn internetowych, co może zachęcać do dłuższego spędzenia czasu online.

Rank Brain

Rank Beain jest przykładem algorytmu, jak sztuczna inteligencja wykorzystywana jest do ulepszania doświadczeń online. W odpowiedzi na wzrost liczby wyszukiwań w 2015 roku Google wprowadziło właśnie Rank Brain, odpowiedzialny za przetwarzanie zapytań i wyświetlanie najtrafniejszych wyników do intencji użytkownika.

Ciekawostka 💡 – Wcześniej za ten proces odpowiedzialny był człowiek, ale i liczba zapytań była znacznie mniejsza. Obecnie stanu zapytań w Google według statystyk to ok. 3,5 miliarda.

Na podstawie analizy danych jak m.in. wpisywane słowa kluczowe, analizy historii przeglądanych stron czy chociażby lokalizacji danej osoby sztuczna inteligencja uczy się zachowań użytkownika. Te zaś mogą być różne dla tego samego wyrażenia, wyszukiwanego w tej samej przeglądarce, przez tego samego użytkownika, ale np. w odstępie czasu. Systemy potrafią robić selekcję na podstawie nowszych informacji. Zbiory danych mogą być różne dla narzędzia sztucznej inteligencji, a zatem wyniki również mogą być inne. W ten sposób otrzymujemy wyniki, które mają spełnić ściśle nasze oczekiwanie co do poszukiwanego w sieci zagadnienia w danej chwili.

Zaawansowana sztuczna inteligencja w Google ciągle rozwija swoje umiejętności, uczy się i wychodzi przed szereg oczywistych zachowań, chcąc dostarczyć najlepszych rezultatów. Google za misje swojej wyszukiwarki SI bierze “uporządkowanie informacji z całego świata i uczynienie ich powszechnie dostępnymi i użytecznymi”.

Zakupy online i media społecznościowe a sztuczna inteligencja

Dzięki SI, platformy zakupów online mogą analizować nasze preferencje i zachowania, proponując spersonalizowane oferty oraz produkty, które mogą nas zainteresować. Algorytmy SI sprawiają, że doświadczenia zakupowe stają się bardziej efektywne i dopasowane do indywidualnych potrzeb klienta.

W mediach społecznościowych sztuczna inteligencja również odgrywa kluczową rolę. Algorytmy SI analizują nasze interakcje, polubienia i udostępnienia, aby personalizować treści, które widzimy na naszych profilach. Jest w stanie wykryć czy dane treści, grafiki są zgodne z regulaminem i blokować konta, które naruszają jego zasady. Wolności słowa jest również brana pod lupę przez algorytm i jeśli posuniemy się za daleko, nasze posty lub komentarze zostaną uznane za mowę nienawiści, a nasze konto może zostać zablokowane.

Rosnąca rola SI w zakupach online i mediach społecznościowych wywołuje także pewne kontrowersje, takie jak kwestie prywatności i bezpieczeństwa danych. W miarę rozwoju technologii sztucznej inteligencji istotne staje się znalezienie równowagi pomiędzy personalizacją usług a ochroną prywatności użytkowników, aby zapewnić im pewność, że ich dane są bezpieczne.

Sztuczna inteligencja działa wedle zaprogramowanych jej wytycznych z uwzględnieniem własnych wyuczonych działań. Ma ściśle określone zadanie, aby zaspokoić nasze potrzeby, a te mogą być różne dla każdej osoby.

Rozmowa z chatbotami w modelu sztucznej inteligencji 

To kolejny przykład wykorzystania sztucznej inteligencji w Internecie. Okienko z dymkiem do rozmowy często widywane jest na stronach internetowych. Rozmowa, która kiedyś prowadzona była z siedzącym po drugiej stronie komputera pracownikiem, zastąpiona jest przez SI. Na podstawie wyuczonych algorytmów i przy użyciu wgranego skryptu, rozmowa prowadzona jest w naturalnym dla ludzi tonie wypowiedzi. Doskonale rozwinięte i inteligentne boty powodują, że czasami ciężko wyłapać czy rozmawiamy z człowiekiem czy agentem wirtualnym. 

Ciekawym przykładem jest model językowy dla aplikacji dialogowych LaMDA (z ang. Language Model for Dialogue Applications). Dookoła programu zrobiło się głośno po publikacji jednego z inżynierów z Google Blake’a Lemoine’a. Uznał on, że LaMDA świadomy byt, któremu powinny przysługiwać prawa jak człowiekowi. LaMDA wykazuje się nie tylko dużą inteligencję, ale kulturę wypowiedzi, w bardzo podobny sposób do rozmowy między ludźmi. Potrafi rozpoznawać w wypowiedzi emocje drugiej osoby i w empatyczny sposób reagować na nie ze zrozumieniem. Co prawda sprawa zrobiła się głośna również przez wysłanie pracownika na “przymusowy urlop”, ponieważ dzieląc się odkryciem, naruszył on zasady poufności firmy. Jednak osiągnięcie tak innowacyjnej a zarazem naturalnej konwersacji między maszyną a człowiekiem jest dużym postępem.

Ciekawostka 💡 LaMDA “wynajęło” nawet prawnika, który mógłby reprezentować i walczyć o jego prawa, co pokazuję, dlaczego Blake Lemoine uparcie bronił ten model AI jako posiadający własną świadomość.

ChatGPT i Bard – modele językowe oparte o SI

Oba te narzędzia są dużymi modelami językowy, gdzie obecna jest sztuczna inteligencja. Wyszkolona jest na ogromnych zbiorach danych tekstu i kodu, który obejmuje informacje z wielu różnych źródeł, w tym z książek, artykułów czy stron internetowych. Są w stanie komunikować się i generować teksty w podobnym do ludzi tonie. Odpowiadają na pytania, prowadzą rozmowę i udzielają informacji na różne tematy. Oparte są na technologii uczenia maszynowego na zasadzie uczenia nienadzorowanego, co oznacza, że nie jest zaprogramowany w sposób ręczny do odpowiadania na konkretne pytania. Zamiast tego ChatGPT i Bard trenowane są ogromnym zbiorze danych tekstowych, co pozwala im samodzielnie generowanie odpowiedzi na podstawie wzorców z danych treningowych.

Zadaliśmy 3 takie same pytania obu narzędziom, oto odpowiedzi, jakie uzyskaliśmy:

Przykład 1

Chat GPT

Bard

Przykład 2

Chat GPT

Bard

Przykład 3

Chat GPT

Bard

Wskazane przykłady pokazują na jak zaawansowanym stopniu można prowadzić konwersację z chatem i jakich odpowiedzi możemy się spodziewać. Z pewnością jest to narzędzie, które może pomóc i usprawnić wiele dziedzin naszego życia.

Generowanie obrazów przez sztuczną inteligencję

Generowanie obrazów przy pomocy AI to proces, w którym komputery są szkolone na podstawie ogromnych zbiorów danych obrazowych, takich jak zdjęcia czy obrazy artystyczne. Za pomocą zaawansowanych algorytmów, zwłaszcza technik uczenia głębokiego, komputery są w stanie tworzyć realistyczne i złożone obrazy, które wydają się stworzone przez człowieka.

Jedną z popularnych technik wykorzystywanych do generowania obrazów jest tzw. Generative Adversarial Network (GAN). GAN składa się z dwóch głównych części: generatora, który tworzy nowe obrazy, oraz dyskryminatora, który ocenia, czy dany obraz jest prawdziwy, czy wygenerowany. Obie te części są ze sobą rywalizujące – generator stara się tworzyć coraz bardziej autentyczne obrazy, podczas gdy dyskryminator stara się odróżnić prawdziwe obrazy od tych wygenerowanych.

Zastosowania generowania obrazów przy pomocy AI są szerokie. Może być używane w sztuce, grafice komputerowej, projektowaniu mody, a także w dziedzinach nauki, takich jak badanie struktury molekularnej czy symulacje naukowe. Ponadto, jest używane w produkcji filmów, grach komputerowych oraz w tworzeniu nowych koncepcji dizajnu. Dzięki postępom w tej dziedzinie generowane obrazy stają się coraz bardziej realistyczne i kreatywne, co otwiera nowe możliwości dla artystów, projektantów i naukowców.

Jednym z ciekawych przykładów generowania obrazów przez AI jest historia obrazu, który zwyciężył słynny konkurs Colorado State Fair Fine Arts Competition. Jason M. Allen stworzył przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji obraz, który zachwycił i jednocześnie wzbudził oburzenie.

Oto ten obraz:

Z pewnością jest zachwycający, jednak sztuka definiowana była niegdyś jako twór artysty a artysta jako osoba i stąd wzieło się całe zamieszanie. Sztuczna inteligencja nie jest osobą, zatem więc nie może być artystą w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Niemniej jednak SI zdolna jest do generowania dzieł artystycznych, które potrafią poruszać emocje, zaskakiwać i inspirować widza. Jej kreatywne możliwości są fascynujące, ale wciąż wzbudzają wiele kontrowersji i debat na temat natury sztuki oraz roli artysty.

Prawa autorskie a sztuczna inteligencja

Prawa autorskie w kontekście do sztucznej inteligencji stanowią złożone wyzwanie, które staje się coraz bardziej palącym problemem w świetle postępu technologicznego. Problemem jest ustalenie, kto jest właścicielem praw autorskich do dzieł stworzonych przez SI oraz jakie są prawa twórców i użytkowników tych dzieł. Wyróżnić możemy różne aspekty rozpatrywania kwestii praw autorskim pod kilkoma względami:

1. Tworzenie dzieł przez SI. W przypadku, gdy algorytmy SI są używane do tworzenia dzieł artystycznych, takich jak obrazy, muzyka czy poezja, pojawia się pytanie, czy takie dzieła powinny być chronione prawem autorskim i czy sztuczna inteligencja może być uznawana za twórcę. Obecnie większość systemów prawnych uznaje twórcę za osobę fizyczną, co oznacza, że dzieła stworzone wyłącznie przez algorytmy SI nie kwalifikują się do ochrony prawem autorskim.
2. Używanie dzieł stworzonych przez SI. Kolejnym problemem jest, jakie są prawa użytkowników do dzieł stworzonych przez sztuczną inteligencję. Czy można swobodnie korzystać z takich dzieł, czy też wymaga to zgody od programistów, czy firm, które stworzyły algorytmy?
3. Właściciel praw autorskich. W przypadku, gdy algorytm SI został zaprojektowany przez ludzi, pytanie o prawa autorskie staje się bardziej skomplikowane. Czy twórca algorytmu, firma, która go zatrudniała czy może użytkownik, który wykorzystał algorytm, powinien być uznany za właściciela praw autorskich do stworzonego dzieła?
4. Kopiowanie i piractwo. SI może być wykorzystywana do rozpoznawania i zwalczania piractwa oraz nielegalnego kopiowania dzieł, ale równocześnie może być używana do tworzenia fałszywych lub zmodyfikowanych wersji dzieł chronionych prawem autorskim.
5. Wykorzystanie zasobów danych. Sztuczna inteligencja buduje swoją eksperckość na podstawie zasobów jej udostępnionych, jak np. artykuły naukowe, które opatrzone są prawem autorskim, zatem czy może z nich korzystać i na jakich warunkach?

Obecnie różne kraje posiadają różne regulacje dotyczące praw autorskich w kontekście sztucznej inteligencji. W miarę rozwoju technologii konieczne jest przemyślenie i dostosowanie prawa autorskiego do nowych wyzwań, jakie stawia przed nami sztuczna inteligencja. Wprowadzenie jasnych i uczciwych zasad jest kluczowe dla równowagi między innowacją, kreatywnością a ochroną praw twórców i użytkowników.

Podsumowanie

Czy sztuczna inteligencja przejmie świat i zawładnie ludzkość?

To pytanie zadawane jest za każdym razem, kiedy pojawia się najnowsze rozwiązanie, które zastępuje w działaniu człowieka. Odpowiedz na nie, w pewnym sensie brzmi tak. Już to zrobiła, co widać w autonomicznych samochodach, wyszukiwaniu głosowym czy sztuce. Przecież chodzi o ułatwienie życia, o lepsze perspektywy na przyszłość, o usprawnienie szybkości działania. Jednak dla każdego te cechy mogą znaczyć co innego. Człowiek obawia się zwyczajnie o swoje miejsce pracy, o pozycję w społeczeństwie czy brak użyteczności. Granica przydatności człowieka a rozwój sztucznej inteligencji nie zawsze idzie na równi. Coraz to większe, lepsze i powszechniejsze modele sztucznej inteligencji wyprzedzają rozwój człowieka. Założeniem stworzenia SI była samodzielność systemu i automatyzacja. Jednak na razie system buduje swoją wiedzę na informacjach mu wskazanych przez człowieka i pokazuje, że nie można pozostawić żadnego z procesów wykorzystujących SI bez nadzoru. Ważne jest odpowiedzialny jej rozwój.

Być może sztuczna inteligencja dojdzie do etapu Sokratesa i stwierdzi, że “wiem, że nic nie wiem” i będzie to równoznaczne z zakończeniem uczenia się AI, czyli świadomością i pokorą, które są cechami ludzkimi.

Czy więc uczeń przerośnie mistrza? 

Twórcy Google twierdzą:

“Można dać systemowi sztucznej inteligencji wszystkie dane, które istnieją na świecie, a i tak nie odzwierciedli ani nie zrozumie każdego człowieka żyjącego na naszej planecie. Jesteśmy wielowymiarowi i znajdujemy się ponad sferą dwuwymiarowych danych, których maszyny używają, by nadać sens rzeczom.”

Niech zatem tak będzie.